D Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. D Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• DÜ-MUY

  f. Saçına sakalına kır düşmüş adam.

• DÜMYE

  (C.: Dümâ) Oyun. * Ağaçtan yapılmış nakışlı suret. Sanem.

• DÜNB(E)

  f. Kuyruk.

• DÜNBAL(E)

  f. Kuyruk.

• DÜNBEK

  f. Bekçi davulu. * Dümbelek.

• DÜ-NİM(E)

  f. İki parça, ikiye yarılmış, bölünmüş ikiye ayrılmış.

• DÜNU'

  Horluk, hakirlik.

• DÜNÜVV

  Ulaşmak, yakın olmak.

• DÜNYA

  (Müz: Ednâ) (Denâet veya dünüvv. den) En yakın, en aşağı. * Şimdiki âlemimiz. (Ahirete veya ölüme en yakın olmasından bu isim verilmiştir.) (Dünyâ, âhiretin tarlasıdır. Bir kitab-ı Samedanîdir. Hem bir mezraadır. Hem birbiri arkasında dâim gelen geçen âyineler mecmuasıdır. Hem seyyar bir ticaretgâhtır. Hem muvakkat bir seyrangâhtır. Hem bir misafirhânedir.)(Ehl-i dalâletin vekili der ki, ehadisinizde dünya tel'in edilmiş. "Cife" ismiyle yâdedilmiş. Hem bütün ehl-i velâyet ve ehl-i hakikat, dünyayı tahkir ediyorlar. "Fenadır, pistir" diyorlar. Halbuki: Sen bütün kemalât-ı İlâhiyyeye medar ve hüccet, onu gösteriyorsun ve âşıkane ondan bahsediyorsun?Elcevap : Dünyanın üç yüzü var: Birinci Yüzü : Cenab-ı Hakk'ın esmâsına bakar. Onların nukuşunu gösterir. Mâna-yı harfiyle, onlara ayinedarlık eder. Dünyanın şu yüzü, hadsiz mektubât-ı Samedaniyyedir. Bu yüzü gayet güzeldir. Nefrete değil, aşka lâyıktır.İkinci yüzü : Âhirete bakar. Âhiretin tarlasıdır. Cennet'in mezraasıdır. Rahmetin mezheresidir. Şu yüzü dahi, evvelki yüzü gibi güzeldir. Tahkire değil, muhabbete lâyıktır.Üçüncü yüzü: İnsanın hevesatına bakan ve gaflet perdesi olan ve ehl-i dünyanın mel'abe-i hevesâtı olan yüzdür. Şu yüz çirkindir. Çünkü: Fânidir; zâildir, elemlidir, aldatır. İşte hadiste varid olan tahkir ve ehl-i hakikatın ettiği nefret bu yüzdedir.Kur'ân-ı Hakim'in kâinattan ve mevcudattan ehemmiyetkârane, istihsankârane bahsi ise; evvelki iki yüze bakar. Sahabelerin ve sair ehlullahın mergub dünyaları, evvelki iki yüzdedir. Şimdi dünyayı tahkir edenler dört sınıftır:Birincisi : Ehl-i mârifettir ki, Cenab-ı Hakk'ın mârifetine ve muhabbet ve ibadetine sed çektiği için tahkir eder.İkincisi : Ehl-i âhirettir ki ya dünyanın zaruri işleri onları amel-i uhreviden men'ettiği için veyahut şuhud derecesinde imân ile Cennetin kemalât ve mehâsinine nisbeten dünyayı çirkin görür. Evet Hazret-i Yusuf Aleyhisselâm'a güzel bir adam nisbet edilse yine çirkin göründüğü gibi; dünyanın ne kadar kıymetdar mehâsini varsa, Cennetin mehâsinine nisbet edilse, hiç hükmündedir.Üçüncüsü : Dünyayı tahkir eder. Çünkü; eline geçmez. Şu tahkir, dünyanın nefretinden gelmiyor; muhabbetinden ileri geliyor.Dördüncüsü : Dünyayı tahkir eder. Zira dünya, eline geçiyor. Fakat durmuyor gidiyor. O da kızıyor. Teselli bulmak için tahkir eder. "Pistir" der. Şu tahkir ise; o da, dünyanın muhabbetinden ileri geliyor. Halbuki, makbul tahkir odur ki; hubb-u âhiretten ve mârifetullah'ın muhabbetinden ileri gelir.Demek makbul tahkir, evvelki iki kısımdır. Cenab-ı Hak, bizi onlardan yapsın. Âmin. S.) (Bak: Alessevri velhut)

• DÜNYADÂR

  f. Dünya işleriyle uğraşan, mal ve mülk sahibi olan. Dünya hayatına fazla meyilli olan.

• DÜNYALIK

  t. Zenginlik, para ve mal.

• DÜNYAPEREST

  f. Dünyaya tapacak derecede ehemmiyet verip âhiretini düşünmeyen. Maddiyatı çok seven.

• DÜNYEVÎ

  (Dünyeviye) Bu âleme mensub ve müteallik. Dünyaya âit ve dünya ile alâkalı.

• DÜ-PA

  İki ayaklı.

• DÜR

  (Bak: Dürr)

• DÜRAHİS

  Katı nesne. * Gövdesi etli olan insan veya hayvan.

• DÜRAMİH

  Yürürken sallanan kişi.

• DÜRB

  (Bak: Derb)

• DÜRBE

  Âdet. Haslet. * Cür'et ve mümareset. Tecrübe.

• DÜRBÎN

  Uzaktan gören, dürbün.

• DÜRC(E)

  Kutu, kutucuk, küçük kutu. * Mücevherat kutusu. * Hokka gibi olan ağız, biçimli ağız.

• DÜRC-İ ZER

  Altın kutusu.

• DÜRD(E)

  f. Tortu, çöküntü, posa, işe yaramayan kısım.

• DÜRDAKIS

  Başla boyun arasında olan kemik.

• DÜR-DANE

  f. İnci tanesi. * Mc: Çok güzel ve sevimli çocuk.

• DÜRDÎ

  f. Çöküntü, tortu.

• DÜRDÜR

  Dişin kök yeri. * Çocukların dişlerinin çıkıp bittiği yer.

• DÜRECE

  Süllem, merdiven. * Bağırtlak kuşu. (Kanatlarının içi siyah ve dışı boz olan bir kuş.)

• DÜRER

  (Dürr. C.) f. Büyük inciler.

• DÜRER-BÂR

  İnciler yağdıran. * Mc: Çok kıymetli ve güzel sözler söyleyen.

• DÜRER-İ SEMAVÎ

  Aslı vahiy ile gelen, parlak hakikatlı mânalar. Semâvi inciler.

• DÜRHAMİN

  Belâ. Zahmet, meşakkat.

• DÜRNUK

  (C.: Derânik) Bir cins döşek.

• DÜRR

  (Dürdâne, dürre) f. İnci. İnci tanesi.

• DÜRRACE

  (C.: Derrâc) Türac denilen kuş.

• DÜRRAE

  (C.: Derâri) Ferâce, kaftan, elbise.

• DÜRRAT

  (Dürre. C.) Büyük, iri inci taneleri.

• DÜRR-DANE

  (Bak: Dürdâne)

• DÜRR-EFŞAN

  f. İnci serpen. Söylediği sözler inci olan ağız.

• DÜRRE-İ BEYZÂ

  f. Parlak, büyük inci.

• DÜRRÎ

  Dürr'e mensub, inci ile ilgili.

• DÜRR-İ CÂN

  f. Canın incisi. Çok sevgili.

• DÜRR-İ DIRAHŞÂN

  Parlak inci.

• DÜRR-İ MEKNUN

  Mahfazalı parlak inci.

• DÜRR-İ MİSÂL

  f. Misâlin incisi. İnci misâlinde, misâlin parlağı.

• DÜRR-İ NÂB

  Beyaz, parlak inci.

• DÜRR-İ ŞİRAB

  İri, büyükçe inci.

• DÜRR-İ YEGÂNE

  Eşi ve benzeri bulunmayan tek inci.

• DÜRR-İ YEKTA

  f. Benzeri olmayan, tek inci. * Mc: Hz. Peygamber (A.S.M.)

• DÜRR-İ YETİM

  f. Sadef içinde tek olan inci. * Mc: Hz. Peygamber Muhammed (A.S.M.)