A Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. A Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• ALYE

  Fakirlik.

• ALYUVAR

  (Bak: Küreyvât-ı hamra)

• ALZ

  (C.: Alzât) Sabırsızlık. * Hastaya ârız olan titremek. * Hafiflik. * Acele

• A'MA

  Kör. Gözü görmeyen. * Manevi körlük, cahillik, bilgisizlik. * Yağmur bulutları.

• AMA'

  Dağbaşlarında olan duman.

• AMAH

  f. Şiş, kabarcık.

• A'MÂ-İ ELVAN

  Tıb: Renk körlüğü, renkleri ayırt edememe hastalığı. Akromatopsi.

• AMÂİM

  (İmâme. C.) Sarıklar, imâmeler.

• AMÂİM

  Dağınık cemaat.

• AMÂİR

  (Amâyir) (İmâret. C.) İmâretler. Mâmur etmeler. * Sâlih fakirlerin veya kendisini idare edemiyen veya çalışamıyan talebe-i ulumun, fukarâ-i sâlihînin iâşesinin te'min edilmeleri.

• AMÂİR-İ HAYRİYYE

  Hayır ve hayrat müesseseleri.

• AMAK

  (Maak ve Mauk. C.) Göz pınarları.

• A'MAK

  (Umk. C.) Derinlikler.

• AMAKA

  Derinlik. * Iraklık.

• A'MAK-I HAFA

  Gizlilik derinlikleri.

• A'MAK-I ZEMİN

  Zeminin derinlikleri.

• A'MAL

  (Amel. C.) Ameller. İşler. Yapılan hayırlar.

• A'MÂL-İ BEŞERİYE

  İnsanların amelleri, iş ve hareketleri.

• A'MÂL-İ ERBAA

  Mat: Dört işlem. (Toplama, çıkarma, çarpma, bölme.)

• A'MÂL-İ HASENE

  Güzel amel. Sevablı ve hayırlı ameller. (Bak: Amel-i sâlih)

• A'MÂL-İ SÂLİHA

  Allah'ın rızasına uygun, iyi ve hayırlı işler.( $) Kur'an: Sâlihatı mutlak, mübhem bırakıyor... Çünki ahlâk ve faziletler, hüsn ve hayr çoğu nisbîdirler... Nev'den nev'e geçtikçe değişir... Sınıftan sınıfa nâzil oldukça ayrılır... Mahalden mahale tebdil-i mekân ettikçe başkalaşır. Cihet muhtelif olsa, muhtelif olur. Fertten cemaate, şahıstan millete çıktıkça mahiyeti değişir.Meselâ: Cesaret, sehavet; erkekte: gayret, hamiyet, muavenete sebeptir.Karıda: Nüşuze, vekahete, zevc hakkına tecavüze sebep olabilir... Meselâ: Zaifin kaviye karşı izzet-i nefsi, kavide tekebbür olur. Kavinin zaife karşı tevazuu zaifte tezellül olur. Meselâ: Bir ulü-l emir, makamındaki ciddiyeti vekar; mahviyeti zillettir. Hânesinde ciddiyeti kibir; mahviyeti tevazudur.Meselâ: Tertib-i mukaddematta tefviz, tembelliktir... Terettüb-ü neticede, tevekküldür... Semere-i sa'yine, kısmetine rıza kanaattır. Meyl-i sa'yi kuvvetlendirir. Mevcuda iktifa dun-himmetliktir.Meselâ: Ferd mütekellim-i vahde olsa müsamahası, fedakârlığı, amel-i sâlihtir... Mütekellim-i maal-gayr olsa, hıyanet olur...Meselâ: Bir şahıs, kendi namına hazm-ı nefs eder, tefahur edemez. Millet nâmına tefâhur eder, hazm-ı nefs edemez... Herbirinde birer misâl gördün, istinbat et.Madem ki, Kur'an bütün tabakata bütün a'sarda, kâffe-i ahvâlde şâmil bir hitab-ı ezelîdir. Hem nisbî hüsn, hayr çoktur... Sâlihattaki ıtlakı, beliğane bir icaz-ı mutnebdir. Beyanda sükutu, geniş bir sözdür. Sünuhat)

• A'MÂL-İ UHREVİYE

  Ahirete ait iş, hareket ve ibadetler.(Bu dünya, dâr-ül-hikmettir, dâr-ül-hizmettir; dâr-ül-ücret ve mükâfat değil. Buradaki a'mâl ve hizmetlerin ücretleri Berzahta ve Ahirettedir. Buradaki a'mâl, Berzahta ve Ahirette meyve verir. Madem hakikat budur, a'mâl-i uhreviyyeye ait neticeleri dünyada istememek gerektir. Verilse de, memnunane değil, mahzunâne kabul etmek lâzımdır. Çünki: Cennet'in meyveleri gibi, kopardıkça yerine aynı gelmek sırrıyla, bâki hükmünde olan amel-i uhrevi meyvesini, bu dünyada fâni bir surette yemek, kâr-ı akıl değildir. Bâki bir lâmbayı bir dakika yaşayacak ve sönecek bir lâmba ile mübadele etmek gibidir. M.)

• AMALİKA

  Çok eskiden Sina yarımadasında yaşadıkları sanılan ve gariplikleriyle şöhrete erişen bir kavim.

• A'MAM

  (Amm. C.) Amcalar.

• AMAME

  Sarık. Ammâme. Başa sarılan ve sünnet-i seniyye olan kisve. (Bak: İmâme)

• AMAN

  (Emân) Emniyet. İmdat. Yardım dileği. Afv, ricâ, niyâz. * Sabırsızlıkla hiddet ve infiâl ifâdesi. * Tenbih, sakındırma.

• AMAN-NAME

  f. Bir şahsa iltimas yapması için, başka bir kimseye hitaben yazılan pusula, yazı.

• A'MAR

  (Ömr. C.) Ömürler, yaşayışlar. * Mes'ut hayat. Hoşa gidecek garib ve tuhaf şeyler. * Sinler, yaşlar.

• AMAR(E)

  f. Hesap. * Araştırma. * Tıb: Karında su toplanma hastalığı.

• AMARE

  (C.: İmâr) Fes gibi başa giyilen nesne.

• AMARE-GİR

  f. Hesap işleriyle uğraşan kişi. Muhasebeci.

• AMARİYYE

  Deveye konulan mıhfe.

• AMAS

  f. İnsan vücudunda meydana gelen sis ve kabarcık.

• AMAS

  şiddetli harp. * Zahmet, meşakkat.

• AMASE

  şiddet. * Zulmet.

• AMATÖR

  Fr. Bir işi para kazanma maksadıyla değil de, zevk için yapan kimse.

• AMAY

  f. Süsleyen, dolduran mânasına gelir ve kelimelere eklenerek kullanılır.

• AMAZON

  Milattan önce yaşamış İskitlerin kadın askerlerine verilen isim. Göğüslerini dağlatarak küçükten harbe alıştırılan bu İskit kadınlarının şiddetli muharebeler yaptıkları yazılıdır. * Güney Amerika'da büyük bir nehir adı.(Evet nasıl ki tarihlerde eski zamanlarda "Amazonlar" nâmında gayet silâhşör kadınlardan mürekkeb bir tâife-i askeriye olarak harika harpler yaptıkları naklediliyor... Aynen öyle de bu zamanda zındıka dalâleti İslâmiyete karşı muharebesinde nefs-i emmarenin plâniyle şeytan kumandasına verilen fırkalardan en dehşetlisi, yarım çıplak hanımlardır ki; açık bacağı ile dehşetli bıçaklarla ehl-i imâna taarruz edip saldırıyorlar. Nikâh yolunu kapamağa, fuhuşhane yolunu genişlettirmeğe çalışarak çokların nefislerini birden esir edip kalb ve ruhlarını kebâir ile yaralıyorlar. Belki o kalblerden bir kısmını öldürüyorlar. G.R.)

• AMBALAJ

  Fr. Eşyayı taşınabilir bir hale koymak için sarma veya sandığa yerleştirme işi.

• AMBARGO

  Bir para veya malın kullanılması veya başka bir yere götürülmesi ya da bir geminin bulunduğu limandan ayrılması yasağı.

• AMD

  Niyet, kasıt, istek, arzu. * Direk koymak.

• AMDEN

  Kasten, bile bile. İsteyerek.

• AME

  Tereddüt. * Tenbellik.

• AME

  f. Divit, yazı hokkası.

• AMED

  Sütunlar. * Birşeye devam üzere olma. * Mülâzemet etme.

• AMEH

  Basiretsizlik. Tahayyür, tereddüt. Doğru ciheti bilmemek.

• AMEL

  İş. Çalışma. Bir emri veya vazifeyi yerine getirme. * Kâr, iş işleme. * Dini bir emri yerine getirme, tatbik etme. İtaat. İbâdet.

• AMELE

  (Âmil. C.) Âmiller. Amel edenler. * Irgat, işçi.

• AMELEHU

  Tarafından yapıldı. mânâsına gelir ve bir sanat eserinde san'atkârın imzasından önce yazılır.

• AMELEN

  Bilfiil, işleyerek, fiilen, çalışarak.