D Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. D Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• DÂ-ÜL-EFRENC

  Frengi hastalığı.

• DÂ-ÜL-KALB

  Tıb: Kalb hastalığı, yürek çarpması.

• DÂ-ÜS-SILÂ

  Sıla hasreti. Vatan hasreti. Kavuşma hasreti.

• DAV'

  Kaymağı alınmış sığır sütünden yapılmış ekşi yoğurt ve ayran.

• DAV'

  Hoş kokular kokmak. Depretmek.DAV' : Şule, ziya, ışık.

• DA'VÂ

  Takib edilen fikir, iddia. * Bir kimsenin hakkını aramak üzere mahkemeye müracaat etmesi. * Hakkı olanın iddia etmesi. Kendini haklı görüp veya zannedip üstün fikirlilik iddia etmek. * Mes'ele. * İnat. Ayak diremek. * Cenab-ı Hak'tan hayır ve rahmet dilemek. * Bir kimseyi bir şeye sevketmek. * Birisinin hâkimin huzurunda başka birisinden hak istemesi.

• DAVA VEKİLİ

  Baro teşkilatının olmadığı yerlerde kanunî izin ile vekil sıfatı kazanan ve dava takibine salâhiyeti olan kişi.

• DAVACI

  t. Dava açan.

• DAVAHİ

  Memleket köşeleri.

• DAVAHİ-S SEB'

  Yedi kat gök.

• DAVAT

  Devenin başında olan verem.

• DA'VAT

  (Duâ. C.) Duâlar, niyazlar, çağırışlar. (Bak: Ed'iye)

• DA'VÂ-YI HALK

  Yaratmak iddiasında bulunmak, halk etmeyi, yaratmayı dâva etmek. (Kâinatta hiçbir kimse da'vâ-yı halk ve iddia-yı icad edemez. Halk eden ancak Cenab-ı Hak'tır.)(Arzı ve bütün nücum ve şümusu tesbih taneleri gibi kaldıracak ve çevirecek kuvvetli bir ele mâlik olmıyan kimse, kâinatta dâva-yı halk ve iddia-yı icad edemez. Zira her şey, her şeyle bağlıdır. H.)

• DA'VÂ-YI NÜBÜVVET

  Peygamberlik dava etmek. Peygamber olduğunu ilân etmek.

• DAVBAN

  Güçlü, büyük deve.

• DAVC

  (C.: Edvâc) İki şeyin birbirine eğilip ulaşması.

• DAVDA'

  Meş'ale. * İnsan sesleri.

• DÂVER

  Cenab-ı Hakk'ın (C.C.) bir ismidir. * Âdil, insaflı ve doğru olan hükümdar, vezir veya hâkim.

• DÂVERÂNE

  f. Doğruluk ve adaleti seven bir büyüğe yakışacak tarzda. * Hâkim ve vezirle alâkalı olan.

• DÂVERÎ

  f. Hâkimlik, hükümdarlık. * Mahkeme ve dâvâ. * Kötü ile iyiyi birbirinden ayırt etme. * Kavga, mücadele.

• DA'VET

  Çağırma. Ziyafet. Duâ. * Bir fikri kabul ettirmek için deliller söylemek.

• DAVİTA

  Havuzun dibinde olan balçık. * Çöküklük. * Suyu çok olduğundan elde durmayan sıvı hamur.

• DAVİYE

  Otsuz çöl.

• DAVKAA

  şişman ve ahmak olan kimse.

• DAVLUMBAZ

  Çarkları yandan olan vapurlarda çarkların döndükleri yerleri örtmek için vapurun iki tarafında bulunan iki büyük yarım daire.

• DAVMERAN

  Fesleğen denilen iyi kokulu çiçek.

• DAVR

  Ziyan etmek, zarara girmek.

• DAVTA

  Fakir.* Gövdeli, cesim.

• DÂVUD (A.S.)

  Kur'an-ı Kerim'de ismi geçer ve Benî İsrail Peygamberlerindendir. Hz. Süleyman'ın (A.S.) babasıdır. Hem Peygamber, hem Sultandı. İbranice Zebur kitabı kendisine nâzil olmuştur. Sesi çok güzeldi. M.Ö. 1010 da vefat ettiği nakledilir. (Bak: Yuşa)(Telyin-i hadid, en büyük bir ni'met-i İlâhiyyedir ki; büyük bir peygamberinin fazlını, onunla gösteriyor. Evet, telyin-i hadid, yâni demiri hamur gibi yumuşatmak ve nühâsı eritmek ve mâdenleri bulmak, çıkarmak; bütün maddi sanâyi-i beşeriyyenin aslı ve anasıdır ve esası ve mâdenidir. İşte şu âyet işaret ediyor ki: "Büyük bir Resule, büyük bir Halife-i Zemine, büyük bir mucize suretinde, büyük bir ni'met olarak; telyin-i hadiddir ve demiri hamur gibi yumuşatmak ve tel gibi inceltmek ve bakırı eritmekle ekser sanâyi-i umumiyeye medar olmaktır." Mâdem bir Resule; hem halife, yâni hem mânevi hem maddi bir hâkime, lisanına hikmet ve eline san'at vermiş. Lisanındaki hikmete sarihan teşvik eder. Elbette elindeki san'ata dahi tergib işareti var. Cenâb-ı Hak, şu âyetin lisan-ı işaretiyle mânen diyor:"Ey beni-Âdem! Evâmir-i teklifiyeme itâat eden bir abdimin lisanına ve kalbine öyle bir hikmet verdim ki; herşey'i kemâl-i vuzuh ile fasledip hakikatını gösteriyor ve eline de öyle bir san'at verdim ki; elinde balmumu gibi demiri her şekle çevirir. Halifelik ve pâdişahlığına mühim kuvvet elde eder. Mâdem bu mümkündür, veriliyor. Hem ehemmiyetlidir. Hem hayat-ı içtimâiyenizde ona çok muhtaçsınız. Siz de evâmir-i tekviniyeme itâat etseniz o hikmet ve o san'at, size de verilebilir. Mürur-u zamanla yetişir ve yanaşabilirsiniz." İşte beşerin san'at cihetinde en ileri gitmesi ve maddi kuvvet cihetinde en mühim iktidar elde etmesi; telyin-i hadid iledir ve izâbe-i nühas iledir. Âyette nühas "kıtr" ile tâbir edilmiş. Şu âyetler, umum nev-i beşerin nazarını şu hakikate çeviriyor ve şu hakikatın ne kadar ehemmiyetli olduğunu takdir etmeyen eski zaman insanlarına ve şimdiki tenbellerine şiddetle ihtar ediyor... S.)

• DAVUDÎ

  Hz. Davud'un (A.S.) sesini andıran kalın gür ses.

• DAVVE

  Ses, sadâ.

• DAVVÎ

  Yurt tutmak.

• DAVY

  Arıklık. * Zayıflık.

• DAVZ

  Zulmetmek, zulüm yapmak. * Çiğnemek.

• DAYE

  Çocuk hizmetçisi. Çocuğa süt veren. Dadı. Mürebbi.

• DAYET

  Yan, taraf, cenb.

• DAYF

  (C.: Ezyâf-Zuyuf-Zayfân) Misafir. * Meyletmek, yönelmek.

• DAYFEN (DAYFÂN)

  Misafiriyle gelen kişi.

• DAYGAM

  Arslan, esed. * Isırmak.

• DAYI

  Tunus ve Cezayir'in, Osmanlı idaresinde bulunduğu sıralarda buraları Osmanlılara tâbi olarak idare eden kimselere verilen ünvan. * Annenin erkek kardeşi.

• DAYİB

  İtaat eden, vakarlı ve ciddi kişi.

• DAYİBAN

  Gece ile gündüz.

• DAYİC

  Kovayla kuyudan su çekip havuza boşaltan kimse.

• DAYİN

  Borç veren. Alacaklı. Ödünç para veren. (Bak: Dâin).

• DAYİNE

  (C.: Davâyin) Dişi koyun.

• DAYİS

  (C.: Dâsse) Hırsız.

• DAYM

  Zulüm. Sıkıntı. İhtiyaç.

• DAYYIK

  Pek dar.

• DA'Z

  Def'etmek, kovmak. * Nikâh etmek.

• DA'Z

  Noksanlaştırmak.