D Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. D Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• DALL-İ Bİ-L İŞARE

  (Dâllibilişâre) Sözdeki mânanın işâretine göre delil olmak.Üç nevi delâletten biri ile sevkedildiği mânanın gayrisine yâni; söylenince maksud-u asli olmayan bir mânaya delâlet eden lâfızdır. Meselâ: "Cenab-ı Hak bey'i helâl, ribâyı haram kılmıştır." ibâresi, bey', yani alış-veriş ile ribâ (fâiz) arasında fark bulunduğunu beyan için sevk olunmuştur. Bundan asıl murad budur. O hâlde bu ibâre meşru alışverişle faiz arasında fark bulunduğuna "delâlet-i mutabıkıyye" ile delâlet ettiği gibi, bey'in helâl, fâizin haram olduğuna da yine "delâlet-i mutabıkıyye" ile "bi-l işâre" delâlet etmiş olur. Yine bunun gibi bir malın abde verilmesini veya verilmemesini isteyen bir kimseye karşı "Bu malı hiç bir şahsa vermem" sözü bu malın abde verilmeyeceğine "delalet-i tazammuniye ile" "bi-l işare" delâlet eder.)"Evlâdın nafakaları mevludün leh üzerinedir" ibâresi de çocukların neseblerinin, babalarından sâbit olacağına delâlet-i iltizâmiye ile bil-işâre delâlet eder. Çünkü, babanın mevlüdün leh olması, nesebin kendisinden sübutunu müstelzimdir." (İst. Fık. K.)

• DALLÎN

  (Dâllûn) Sapkınlar. Müslümanlıktan ayrılanlar. Kur'an hakikatlerinden ayrılıp sapanlar.

• DALLİYET

  Delil oluş. İsbata vâsıta olmak.

• DAM'

  (C.: Dümu-Edmu) Helâk olmak. * Göz yaşı.

• DÂM

  f. Tuzak. ağ, hile.

• DAMA

  Deniz, bahr.

• DAMACANA

  Su veya başka sıvıları taşımaya mahsus dar ağızlı, şişkin gövdeli çoğu hasırla sarılı veya sepetli büyük şişe.

• DAMAR

  t. İstidad. Huy, tabiat, inat. * İnsan bedeninde kanın dolaştığı yollar, şiryan. * Irk. * Toprağın içindeki maden filizleri ve su tabakası. * Damar veya köke benzeyip bir cismin her tarafına uzanan yollar. * Mermer ve ona benzer dalgalı şeylerdeki çizgiler.

• DAMD

  Yaranın üstüne bez bağlamak, merhem sürmek.

• DAMECMEC

  Katı, şedid. * Uzun boylu bahil kimse.

• DAMED

  Hışım etmek, öfkelenmek, hiddetlenmek, kızmak.

• DÂMEN

  f. Etek. Kenar. Taraf. Zeyl. Elbise veya dağ eteği.

• DAMEN-BUS

  f. Etek öpen.

• DAMENE

  f. Dağ eteği, dağın çevresi.

• DAMEN-GİR

  f. Eteğe yapışan, etek tutan. * Dâvacı, hasım, şikâyetçi.

• DAMENÎ

  f. Eteklik. * Kadın başörtüsü.

• DÂMEN-İ MUALLÂ

  Yüksek şerefli dâmen, muallâ etek. * Mc: Yüksek namus sâhibi.

• DAMEN-KEŞ

  f. Feragat eden, eteğini çeken.

• DAMGA

  Bir şeyin üzerine işaret veya alâmet koymak. * İşaret vurulan âlet. Mühür.

• DAMGA-İ VAHDET

  f. Birlik damgası. Cenab-ı Hakkın birliğini gösteren delil.

• DAMHAR

  Mütekebbir, kibirli, terbiyesiz kimse.

• DÂM-I ANKEBUT

  f. Örümcek ağı. Örümcek tuzağı.

• DÂM-I BELÂ

  Bela tuzağı.

• DAMIZ

  Hayvan üretmeye mahsus dam. Hayvan yetiştirilecek ahır.

• DAMİA

  Yavaş olarak ve damla damla kan sızdıran yara.

• DAMİC

  Karanlık.

• DAMİĞA

  Dimağa işlemiş olan baş yarığı. (Bak: Amme)

• DAMİK

  (C.: Devâmik) Belâ, musibet, dâhiye. Meşakkat, zahmet.

• DAMİME

  (C.: Damâyim) Sonradan yapıştırılmış şey.

• DAMİN

  Kefil olan, tazminat veren. Ödeyen.

• DAMİNE

  Köyde olan hurma.

• DAMİR

  Zayıf, ince.

• DAMİR

  (C.: Damâr) Kalb. * Niyyet.

• DAMİSE

  Örten, setreden. Defneden.

• DAMİYE

  Tıb: Kanı akan yara.

• DAMM

  Yapıştırmak. * Düşürmek.

• DAMMAD

  Hastalara efsun okuyan kimse.

• DAMPİNG

  ing. Bir pazarı elde etmek veya bir malı elden çıkartabilmek için benzerlerinden çok düşük fiyatla satma.

• DAMZ

  Susmak, sükut etmek.

• DAMZER

  (C.: Damazir) Sütü az olan deve. * Sağlam ve sert yer. * Şişman kadın.

• DAN

  f. Tane.

• DAN

  Arabca, Farsça veya bazı Türkçe kelimelerin sonuna takılarak, âlet ismi veya sıfat yapılır. Meselâ: Ateş-dan $ : Mangal. Cüz-dan $ : Cüz kabı, çanta.

• DÂNÂ

  f. Bilgili, bilen, malûmatlı, âlim.

• DÂNÂ-İ BÎ-MÜDANÎ

  Eşsiz âlim. Zamanında emsali olmayan âlim.

• DÂNÂ-İ YUNAN

  Eflatun.

• DÂNÂYÎ

  f. Âlimlik, bilicilik.

• DANE

  (Diyn. den) "İtaat etti. İtaatli oldu, boyun eğdi, aziz oldu" mânasında fiil.

• DANE

  f. Tohum, çekirdek. * Kurşun, gülle, tâne.

• DANENDE

  f. Bilgin, bilen, Haberli.

• DANG

  f. Bir dirhemin altıda biri.