H Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. H Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• HAŞİN

  Korkak, korkan.

• HAŞİN

  Kırıcı, kalb kırıcı. Sert, katı.

• HÂŞİR

  Haşreden, toplayan. Cem'eden. * Hz. Peygamber'in (A.S.M.) bir ismi. Haşir meydanında bütün insanlar mübarek izlerinde haşr olup toplanacaklarından Delâil-i Hayrat'ta bu isimle mezkurdur. (Bak: Haşr)

• HAŞİŞ

  Esrar adı verilen "Hint keneviri"nin yaprağı. * Kuru ot.

• HAŞİŞE

  Ot.

• HAŞİV

  (Bak: Haşv)

• HAŞİYE

  Sahife kenarına veya altına yazılan izah. Bir kitabın izah ve şerhini yapan yazı. Kenar, pervaz.

• HAŞİYY

  Kuru, yâbis.

• HAŞİYYE

  (C.: Haşâyâ) İçi dolmuş döşek. * Nihalî adı verilen sofra altı.

• HAŞL

  Herşeyin âdisi, bayağısı.

• HAŞM

  İncitmek. * Gadaplandırmak, hiddetlendirmek.

• HAŞMET

  (Hışmet) Kendisine tabi olanlardan dolayı, "haşem" den olan, büyüklük ve heybet. Tantana-i azamet. Hürmetten gelen çekinme. * Hiddet, kızgınlık. * Alçak gönüllülük.

• HAŞMETLİ

  (Haşmetlü) Tar: Haşmet sâhibi mânâsına gelir ve ecnebi hükümdarlarına verilen bir ünvandır.

• HAŞMETMEAB

  Haşmetli, haşmet sahibi mânâlarına gelir ve eskiden padişahlara karşı hürmet bildirmek için kullanılırdı.

• HAŞNA'

  Saliha kadın.

• HAŞR

  (Haşir) Toplanmak, bir yere birikmek. * Toplama, cem'etmek. * Kıyametten sonra bütün insanların bir yere toplanmaları. Allahın, ölüleri diriltip mahşere çıkarması. Kıyamet. * Bir tohumun içinden büyük ağaçlar çıktığı gibi, her bir insanın acb-üz zeneb denilen bir nevi çekirdeğinden diriltilerek bütün insanların Haşir Meydanında toplanmaları. (Bak: Acb-üz Zeneb)(Surenin başında, küffar, Haşri inkâr ettiklerinden Kur'ân onları Haşrin kabulüne mecbur etmek için şöylece bast-ı mukaddemât eder; der: "Ayâ, üstünüzdeki semâya bakmıyor musunuz ki: Biz ne keyfiyyette, ne kadar muntazam, muhteşem bir surette bina etmişiz. Hem görmüyor musunuz ki; nasıl yıldızlarla, Ay ve Güneş ile tezyin etmişiz, hiç bir kusur ve noksaniyet bırakmamışız. Hem görmüyor musunuz ki; zemini size ne keyfiyyette sermişiz, ne kadar hikmetle tefriş etmişiz. O yerde dağları tesbit etmişiz, denizin istilâsından muhafaza etmişiz. Hem görmüyor musunuz o yerde ne kadar güzel, rengâ-renk her bir cinsten çift hadrevâtı, nebâtâtı halkettik. Yerin her tarafını o güzellerle güzelleştirdik. Hem görmüyor musunuz, ne keyfiyyette sema cânibinden bereketli bir suyu gönderiyoruz. O su ile bağ ve bostanları, hububatı, yüksek leziz meyveli hurma gibi ağaçları halkedip ibâdıma rızkı onunla gönderiyorum, yetiştiriyorum. Hem görmüyor musunuz, o su ile, ölmüş memleketi ihya ediyorum. Binler dünyevî haşirleri icad ediyorum. Nasıl bu nebâtatı, kudretimle bu ölmüş memleketten çıkarıyorum; sizin haşirdeki hurucunuz da böyledir. Kıyamette arz ölüp, siz sağ olarak çıkacaksınız." İşte şu âyetin isbat-ı haşirde gösterdiği cezalet-i beyaniye-ki, binden birisine ancak işaret edebildik - nerede, insanların bir dâva için serdettikleri kelimat nerede? S.) (Bak: Hudus)

• HAŞR SURESİ

  Kur'an-ı Kerim'in 59. suresi olup Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.

• HAŞR U NEŞR

  Toplanıp dağılmak, yayılmak.

• HAŞRECE

  Ölüm anında can çekişmekte olan bir kimsenin çıkardığı hırıltı.

• HAŞREM

  Kireç taşı. * Alçak dağ. * Arı.

• HAŞRÎ

  Haşre âit. Öldükten sonraki dirilişe ve toplanmaya dair.

• HAŞR-İ A'ZAM

  Kıyamet koptuktan sonraki en büyük haşir, içtimâ.

• HAŞR-İ CİSMANÎ

  Cisimle, cesedle dirilme. Bedenlerin ve vücudların haşri. (Sual: Kusurlu, noksaniyetli, mütegayyir, kararsız, elemli cismaniyetin ebediyetle ve cennetle ne alâkası var? Madem, ruhun âli lezaizi vardır; ona kâfidir. Lezaiz-i cismaniyye için bir haşr-ı cismanî neden icabediyor?Elcevab: Çünki: Nasıl, toprak; suya, havaya, ziyaya nisbeten kesafetli, karanlıklıdır... fakat, masnuat-ı İlâhiyyenin bütün envaına menşe' ve medar olduğundan bütün anâsır-ı sairenin mânen fevkine çıktığı gibi.. hem kesafetli olan nefs-i insaniyye: sırr-ı câmiiyyet itibariyle, tezekki etmek şartiyle bütün letâif-i insaniyyenin fevkine çıktığı gibi.. öyle de, cismaniyyet en câmi', en muhit, en zengin bir âyine-i tecelliyat-ı Esmâ-i İlâhiyyedir. Bütün hazâin-i rahmetin müddeharatını tartacak ve mizana çekecek âletler, cismaniyettedir. Meselâ: Dildeki kuvve-i zâika, rızk zevkinde envâ-i mat'umat adedince mizanlara menşe' olmasaydı; herbirini ayrı ayrı hissedip tanımazdı, tadıp tartamazdı. Hem, ekser Esmâ-i İlâhiyyenin tecelliyatını hissedip bilmek, zevkedip tanımak cihazatı, yine cismaniyettedir. Hem, gayet mütenevvi ve nihayet derecede ayrı ayrı lezzetleri hissedecek istidatlar, yine cismaniyettedir. Madem şu kainatın Sânii, şu kâinatta bütün hazâin-i rahmetini tanıttırmak ve bütün tecelliyat-ı esmâsını bildirmek ve bütün enva-ı ihsânatını tattırmak istediğini; kâinatın gidişatından ve insanın câmiiyyetinden, Onbirinci Söz'de isbat edildiği gibi kat'i anlaşılıyor. Elbette şu seyl-i kâinatın bir havz-ı ekberi ve bu kâinat tezgâhının işlediği mahsulâtın bir meşher-ı a'zamı ve şu mezraa-i dünyanın bir mahzen-i ebedisi olan dar-ı saadet, şu kâinata bir derece benziyecektir. Hem cismanî, hem ruhanî bütün esasatını muhafaza edecektir. Ve O Sâni-i Hakîm ve o Âdil-i Rahim; elbette cismanî âletlerin vezaifine ücret olarak ve hidematına mükâfat olarak ve ibadat-ı mahsusalarına sevab olarak, onlara lâyık lezaizi verecektir. Yoksa hikmet ve adalet ve rahmetine zıt bir hâlet olur ki, hiç bir cihetle Onun cemal-i rahmetine ve kemal-i adaletine uygun değildir; kabil-i tevfik olamaz. S.)

• HAŞR-İ EMVÂT

  Ölenlerin dirilerek bir araya toplanmaları.

• HAŞŞ

  Girmek, dühul etmek.

• HAŞŞ

  Kat'etmek, kesmek. * Toplamak, cem'etmek. * Davara ot vermek. * Ateş yakmak.

• HAŞŞAB

  Ağaçtan anlayan. * Ağaç satan.

• HAŞŞAK

  Bir nehir ismi.

• HAŞŞAŞ

  Esrar, eroin gibi uyuşturucu maddeler kullanan. Esrarcı, esrar içen.

• HAŞUR

  Her malın değerini bilip aldanmayan tâcir.

• HAŞUŞ

  Abdesthane, helâ, tuvalet.

• HAŞV

  (Haşiv) (C.: Ahşâ) Tıb: Vücudun içindeki uzuvlardan her birisi. * Minder, yastık gibi şeylerin içini dolduran pamuk, kuru ot. * Kırılması ihtimali olan eşyanın arasına konan yumuşak, ot gibi şey. * Edb: İbarede lüzumsuz söz bulunması, aynı mânada iki kelimeyi yanyana söylemek: Ahd ü peymân, vakt ü zaman, ferid ü yektâ... gibi.

• HAŞV

  Hurmanın kötüsü.

• HAŞVÎ

  Mânâsız sözler söyleyen, saçma sapan konuşan. * Haşve benziyen.

• HAŞV-İ KABİH

  Edb: Söze çirkinlik veren kelime fazlalığı.

• HAŞV-İ MELİH

  Söz arasında ikinci bir kelime veya cümle ile ikinci derecede bir mâna ifade etmek.

• HAŞV-İ MÜFSİD

  Edb: İbarede yalnız kalabalık etmekle kalmayıp mânâyı da anlaşılmaz hale getiren söz.

• HAŞVİYYAT

  Söz arasında, lüzumsuz, fazladan olan sözler.

• HAŞYET

  Korku ve dehşet.

• HAŞYETEN

  Ürkerek, korku ile.

• HAŞYETEN LİLLAH

  Allah için korku.

• HAŞYETULLAH

  Allah korkusu.

• HAT

  f. Çaylak kuşu.

• HATA

  Yanlışlık. Yanılma. * Suç. Günah.

• HATA

  Yarış atlarının sekizincisi.

• HATA

  Kuzey Çin.

• HATA'

  Saçak bükmek.

• HATA ENDER HATA

  Kusur içinde kusur. Hatâ içinde hata.

• HATA SAVAB CETVELİ

  Basılmış bir kitabın mürettib yanlışlarını göstermek için sonuna ilâve edilen cetvel. (Hatâ: Yanlış; savab: Doğru demektir.)

• HATAB

  (Hatb) Odun. * Kinaye olarak "Dedikodu, nemime" ye de odun denilir.