İ Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. İ Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• İRZİZ

  Dik ses. * Titreme. * Dolu tânesi.

• İS

  Dumandan hasıl olan siyah madde. Kurum.

• İSA'

  Teselli verip sabra irşad etmek.

• İSA'

  Zenginleştirme veya zenginleştirilme. * Genişletme.

• İSA (A.S.)

  Dört büyük peygamberden birisidir. Hakiki Hristiyanlık dininin peygamberidir. Kur'an-ı Kerim'de meziyet ve senası geçmektedir. İncil, mukaddes kitabıdır. Vahiy ile kendine gönderilmiştir. Ancak kendisinden sonra Havarileri tarafından yazılmıştır.(İncil'in bir yerinde İsa (A.S.) demiş: "Ben gideceğim; tâ dünyanın reisi gelsin." Acaba Hz. İsa (A.S.)'dan sonra dünyanın reisi olacak ve hak ve bâtılı fark ve temyiz edip Hz. İsa'nın (A.S.) yerinde insanları irşad edecek, Resul-i Ekrem'den (A.S.M.) başka kim gelmiştir? Demek Hz. İsa (A.S.), ümmetine dâima müjde ediyor ve haber veriyor ki: Birisi gelecek; bana ihtiyaç kalmayacak, ben onun bir mukaddemesiyim ve müjdecisiyim. M.)

• İSABET

  Rastlamak. Doğruca varıp erişmek. Doğru düşünmek, matluba uygun iş işlemek.

• İSABET

  Ecir, mükâfât, karşılık vermek. * Doldurmak.

• İSABET-İ AYN

  Göz değmesi, nazar değmesi.

• İSABET-İ RE'Y

  Fikir doğruluğu. İsabetli ve yerinde bir düşünce.

• İSABETKÂR

  f. Doğru rastlayan. İsabetli.

• İS'AD

  Mes'ud etmek. Mübarek eylemek. İâne, yardım etmek.

• İS'AD

  Yükseltmek, yukarı çıkarmak. * Mekke-i Mükerremeye gitmek.

• İSAET

  (Sû'. dan) Kötü iş işlemek. Kötülükte bulunmak. Yaramazlık.

• İSAET

  Bir işte ihmal ile zarar verme.

• İSAF

  Eseflendirmek. Esef vermek. * Hışım ve gadab etmek. Öfkelenmek.

• İSAF

  Asr-ı saadetten evvelki câhiliyet devrinde Mekke putlarından birinin adı.

• İS'AF

  Birisinin arzusunu, istediğini kabul etmek ve yerine getirmek.

• İSAGA

  Kolaylıkla ve rahatlıkla yutulma.

• İSAGA

  Kalıba dökme veya dökülme.

• İSAGA-İ TAAM

  Yemeğin kolaylıkla yutulması.

• İSAH

  (Vesah. dan) Kirletme veya kirletilme.

• İSAKA

  Akıtma. * Arkadan sürme. Sevk etme.

• İSAL

  Ulaştırmak, vâsıl etmek. Yetiştirmek.

• İSALE

  Akıtmak, dökmek. * Seyyal kılmak. Cereyan ettirmek.

• İSALE-İ DÜMU'

  Gözyaşları dökme, ağlama.

• İSAM

  (İsm. den) Ceza. Bir kabahat veya suçun gerektirdiği netice, karşılık.

• İSAM

  Günaha sokmak, günaha sokulmak.

• İSAR

  Kendisi muhtaç olduğu halde başkasına nimet vermek, cömertlik, ikrâm. * İhtiyar etmek. * Yumuşatmak. * Dökmek, serpmek. Saçmak.(...Sahabelerin, sena-i Kur'aniyeye mazhar olan "İsar hasletini" kendine rehber etmek, yâni hediye ve sadakanın kabulünde başkasını kendine tercih etmek; ve hizmet-i diniyenin mukabilinde gelen menfaat-ı maddiyeyi istemeden ve kalben taleb etmeden, sırf bir ihsan-ı İlâhî bilerek, nâsdan minnet almıyarak ve hizmet-i diniyenin mukabilinde de almamaktır.(Çünki hizmet-i diniyenin mukabilinde dünyada bir şey istenilmemeli ki ihlâs kaçmasın. Çendan hakları var ki, ümmet onların maişetlerini temin etsin. Hem zekâta da müstehaktırlar. Fakat bu istenilmez; belki verilir. Verildiği vakitte, hizmetimin ücretidir denilmez. Mümkün olduğu kadar kanaatkârane başka ehil ve daha müstehak olanların nefsini kendi nefsine tercih etmek $ sırrına mazhariyetle, bu müdhiş tehlikeden kurtulup ihlâsı kazanabilir... L.)

• İSAR

  Zengin, maldâr olmak; gani olmak.

• İSAR

  Keçinin memesine takılan torba, kese.

• İSAR

  Sargı, bağ. * Esirlik, kölelik.

• İ'SAR

  İkindi zamanında bulunmak. * Kızın gelinlik çağına gelmesi. * Kasırga.

• İ'SAR

  Fakirlik. * Borçluya karşı takaza etmek, sıkıştırarak alacağını istemek, güçleştirmek.

• İ'SAR

  Sürçtürmek, ayak kaydırmak. * Zemmetmek, kötülemek.

• İS'AR

  Çocuğun diş çıkarması.

• İS'AR

  Narh koyma, fiat veya pahâ biçme.

• İSARE

  Koparmak, kaldırmak. * Tozu havaya kaldırmak.

• İSARE

  Esir etmek ve gezdirmek. * Bağ, bend.

• İSAS

  Çok sık ve uzun saç veya bitki.

• İSASE

  Zenginlik, servet. * Göz ucuyla bakma. * Cemiyet, topluluk.

• İSAVE

  Gammazlık, ağız karalığı.

• İSB

  Kasık tüyü.

• İSBAH

  (Sebh. den) Yüzdürme, suda yüzdürülme.

• İSBAL

  (Sebl. den) Yollama, gönderme veya gönderilme.

• İSBAT

  Doğruyu delil göstererek meydana koymak. Delil ve şâhitle bir fikrin sıhhatını göstermek. İtiraf, ikrar ve tasdik etmek. * Sabit ve muhkem kılmak. * Bâki ve pâyidar eylemek. * Delil. Bürhan. Şâhit. (Bak: İman-ı bil-âhiret)

• İSBAT

  Bir hastalığın devamlı olması, müzmin oluşu, ayak kaydırma.

• İSBAT-I HÜNER

  Maharet ve hüner gösterme.

• İSBAT-I VÜCUD

  Hazır bulunma. Varlığını gösterme.

• İSBATİYECİLİK

  (Fr: Pozitivizm) Fls: Bu felsefe nazariyesine göre, isbat yolu ile yakîn, şüphesiz bilginin elde edilebilmesi, tecrübelerle müşahadelerle ve vakıalara istinaden mümkün olacağı iddia edilir. İsbat şeklini ve sahasını daraltıp sadece maddiyata münhasır kılan bu anlayış yalnız maddiyata ait mes'eleler için doğrudur.(Bir şeyden uzak olan bir kimse yakın olan adam kadar o şeyi göremez. Ne kadar zeki olursa olsun, o şeyin ahvali hakkında ihtilâfları olduğu zaman yakın olanın sözü muteberdir. Binaenaleyh Avrupa feylesofları maddiyatta şiddet-i tevaggulden dolayı imân, İslâm ve Kur'ân'ın hakaikından pek uzak mesafelerde kalmışlardır. Onların en büyüğü yakından hakaik-ı İslâmiyeye vukufu olan âmi bir adam gibi de değildir. Ben böyle gördüm, nefs-ül emir de benim gördüğümü tasdik eder. Binaenaleyh şimşek, buhar gibi fenni meseleleri keşfeden feylesoflar Hakk'ın esrarını Kur'ân nurlarını da keşfedebilir diyemezsin. Zira, onun aklı gözündedir. Göz, kalb ve ruhun gördüklerini göremez. Çünkü kalblerinde can kalmamıştır. Gaflet o kalbleri tabiat bataklığında çürütmüştür. M.N.) (Bak: Rasyonalizm)

• İSBİ'

  (C.: Esâbi) Parmak. * Ölçü parmağı, arşının yirmidörtte biri. (Türkçede: $ telaffuz edilir.)