E Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. E Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• ESBAB-I TABÎİYE

  Tabiattaki sebepler. (Bak: Delil-i İnâyet)

• ESBABPEREST

  Allah'ı unutarak sebeblere haddinden ziyade değer veren. Her şeyi bir sebebe bağlayıp, Allah'ın fâil ve her şeyin hâkimi olduğunu inkâr eden veya ona kıymet vermek istemeyen.(Arkadaş! Esbab ve vesaiti, insan, kucağına alıp yapışırsa, zillet ve hakarete sebep olur. Meselâ kelb, bütün hayvanlar içerisinde birkaç sıfat-ı hasene ile muttasıftır ve o sıfatlar ile iştihar etmiştir. Hatta sadâkat ve vefâdarlığı darb-ı mesel olmuştur. Bu güzel ahlâkına binâen, insanlar arasında kendisine, mübarek bir hayvan nazarıyla bakılmağa lâyık iken, maalesef insanlar arasında mübarekiyet değil necis-ül-ayn addedilmiştir.Tavuk, inek, kedi gibi sair hayvanlarda, insanların onlara yaptıkları ihsanlara karşı şükran hissi olmadığı halde, insanlarca aziz ve mübarek addedilmektedirler. Bunun esbabı ise, kelpte hırs marazı fazla olduğundan esbab-ı zâhiriyeye öyle bir derece ihtimam ile yapışır ki; Mün'im-i Hakiki'den bütün bütün gafletine sebep olur. Binaenaleyh, vasıtayı müessir bilerek Müessir-i Hakiki'den yaptığı gaflete ceza olarak necis hükmünü almıştır ki tâhir olsun. Çünki hükümler, hadler, günahları afveder; ve beyn-en-nas tahkir darbesini, gaflete keffâret olarak yemiştir.Öteki hayvanlar ise vesaiti bilmiyorlar ve esbaba o kadar kıymet vermiyorlar. Meselâ, kedi seni sever, tazarru' eder (senden ihsanı alıncaya kadar). İhsanı aldıktan sonra öyle bir tavır alır ki; sanki aranızda muârefe yokmuş ve kendilerinde, sana karşı şükran hissi de yoktur. Ancak Mün'im-i Hakiki'ye şükran hisleri vardır. Çünki, fıtratları Sânii bilir ve lisan-ı halleriyle ibadetini yaparlar. Şuur olsun olmasın...Evet kedinin "mır! mır! ları "Yâ Rahim! Yâ Rahim! Yâ Rahim!" dir. M.N.)

• ESBAK

  Geçenki, geçen, evvelki, önceki. Daha önce geçmiş olan. Evvel gelen.

• ESBAN

  Kadınların başlarını örttükleri güzel ve ince bir örtü. * Kadınların, yüzlerini örtükleri peçe, tül.

• ESBAT

  (Sıbt. C.) Torunlar. Çocuğunun çocukları. Oğlunun oğulları. * Beni İsrâil kabileleri.

• ESBAT

  Rahatlar, huzurlar. * Haftanın son günleri.

• ESBEL

  Bıyıkları uzun olan adam.

• ESB-İ SABÂ-REFTER

  f. Rüzgâr gibi giden at.

• ESB-İ TÂZİ

  Arap atı.

• ESBİL

  f. At hırsızı, at çalan.

• ESBRAN

  f. At süren, süvâri, at koşturan.

• ESBRİZ

  (Esb-riz) f. At koşusu. * Savaş meydanı.

• ESBSÜVAR

  (Esb-süvâr) f. Ata binmiş.

• ESBTAZ

  f. At koşturucu, at koşturan. * At koşturacak meydan, saha. * Her şemsî ayın onsekizinci günü.

• ESCA'

  (Sec'. C.) Edb: Nesirde fıkra sonlarının kafiye tarzında olan uygunlukları, vezinli nesirler.

• ESCAL

  (Secel. C.) İçi su dolu kovalar.

• ESCER

  Kırmızı gözlü kimse. * Su biriken yer.

• ESDAF

  Sadefler, inci kabukları. * Midye ve isridye gibi deniz mahluklarının şeffaf, parlak kabukları.

• ESDAK

  (Sıdk. dan) Çok sadık, doğru ve emniyetli kimse.

• ESDİKA

  Sâdıklar, sâdık olanlar.

• ESED

  Arslan, şir.

• ESEDD

  Sağlam, kavi, muhkem.

• ESEDÎ

  Arslana aid. * Üzerinde arslan resmi bulunan mâdeni para.

• ESEDULLAH

  Allah'ın arslanı. * Hz. Ali'nin (R.A.) bir nâmı, lâkabı.

• ESEF

  Hüzün, gam, nedamet, pişmanlık. Daralmak. Elden çıkan bir şey için hâsıl olan üzüntü.

• ESEFA

  Vâ esefâ! Eyvah, yazık!

• ESEF-HAN

  f. Acıyan, merhamet eden, şefkat eden, esef eden.

• ESEF-NAK

  f. Hüzünlü, acıklı, esefli.

• ESEKK

  Tavşan. * Kulağı kesik olan. * Küçük kulaklı. * Kulağı işitmeyen. Sağır.

• ESELE

  (C. Eselât) Dil ucu. * Urgan ucu. Uzun süngü.

• ESELE

  (C.: Eslâl-Üsül) Ilgın ağacı. * Asıl.

• ES'ELÜKE

  Senden isterim (meâlinde).

• ESENN

  Daha yaşlı, en yaşlı. İhtiyar.

• ESER

  Yapı, birinin meydana getirdiği şey. * Bir hususa dâir Peygamberimizden (A.S.M.) rivâyet bulunması. Sünen-i Resul. * Bir şeyin varlığına delâlet eden te'sir. * Meydana getirilen kitap. Kitap te'lifi.

• ESER

  Serçe kuşu. Usfur. * Göbeğinde illeti olan.

• ESER-İ CEDİD

  Eskiden imâl edilen kâğıt cinslerinden birinin adı idi.

• ESER-İ DEST

  El eseri, kendi kuvvet ve kudretinin eseri.

• ESER-İ HAYAT

  Hayat alâmeti, hayat eseri, hayat belirtisi.

• ESER-İ SAN'AT

  San'at eseri. San'at değeri olan eser.

• ESFA

  Alnı dar at. * Tez yürüyüşlü katır.

• ESFA

  En saf, pek safi, pek temiz.

• ESFAD

  (Safd. C.) Atiyye ve ihsanlar.

• ESFAR

  (Sefer. C.) Seferler, yolculuklar, yola gidişler. * Düşmana karşı gidişler, akınlar. * (Sifr. C.) Büyük kitaplar, ciltler.

• ESFAR-I BAHRİYYE

  Deniz yolculukları. Deniz seferleri.

• ESFAR-I BAÎDE

  Yolculuklar, uzak seferler.

• ESFAT

  (Sefet. C.) Sepetler.

• ESFEL

  En sefil, çok sefil, en alçak, en aşağı, çok fenâ.

• ESFEL-İ SÂFİLÎN

  Sefillerin en sefili. Cehennem'in en aşağı tabakasındakiler.

• ESFEL-İ SÂFİLÎN-İ HISSET

  Alçaklığın en aşağı derecesi.

• ESFELİYYET

  Aşağılık, âdilik, alçaklık.