E Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. E Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• ESLÂF

  (Selef. C.) Selefler, evvelkiler, geçmişler.

• ESLÂF-I İZÂM

  Evvelce gelmiş olan büyük zâtlar. (İmâm-ı A'zam, İmâm-ı Şâfii gibi)

• ESLAH

  En sâlih, en iyi. (Bak: Aslah)

• ESLAHAKALLAH

  Allah seni ıslâh etsin.

• ESLAK

  Ağaç, şecer.

• ESLAS

  (Sülüs. C.) Sülüsler, üçde birler, üçde bir parçalar.

• ESLEB

  İnsanın vücudunda veya yüzünde bulunan ben, nokta. * Süprüntü, moloz.

• ESLEM

  Daha sağlam, en selâmetli, en sâlim.

• ESLEM-İ TARİK

  Yolun en selâmetlisi. En selâmetli yol.

• ESLİHA

  (Silâh. C.) Silâhlar. Muharebe ve cenk âlet ve edevâtı.

• ESLİHA-İ ATİKA

  Eski silâhlar, eski tip silâhlar.

• ESLİHA-İ CÂRİHA

  Yaralayıcı, cerh edici silâhlar. (Kılıç, kama, hançer, bıçak... gibi silahlardır).

• ESLİHA-İ CEDİDE

  Yeni silâhlar.

• ESLİHA-İ NÂRİYYE

  Ateşli silâhlar.

• ESLİHA-İ SAKİLE

  Top gibi ağır silâhlar.

• ESMA'

  Adlar. Nâmlar. İsimler.

• ESMA'

  Kulaklar. İşitmeler.

• ESMAH

  Çok cömert, pek eli açık, en semahatli.

• ESMA-İ İLÂHİYE

  Allah'ın isimleri.(Herşeyden Cenab-ı Hakk'a karşı pencereler hükmünde çok vecihler var. Bütün mevcudatın hakaikı, bütün kâinatın hakikatı, esma-i İlâhiyeye istinad eder. Her bir şeyin hakikatı, bir isme veyahut çok esmâya istinad eder. Eşyadaki san'atlar dahi, herbiri birer isme dayanıyor. Hattâ hakiki fenn-i hikmet, "Hakîm" ismine ve hakikatlı fenn-i tıb "Şafi" ismine ve fenn-i hendese, "Mukaddir' ismine ve hâkezâ.. Herbir fen, bir isme dayandığı ve onda nihayet bulduğu gibi, bütün fünun ve kemalât-ı beşeriye ve tabakat-ı kümmelîn-i insaniyenin hakikatları, esma-i İlâhiyeye istinad der. Hattâ muhakkıkin-i evliyanın bir kısmı demişler: "Hakiki hakaik-i eşyâ, esma-i İlâhiyedir. Mâhiyet-i eşya ise, o hakaikın gölgeleridir. Hattâ birtek zihayat şeyde, yalnız zâhir olarak yirmi kadar esma-i İlâhiyenin cilve-i nakşı görünebilir. S.)

• ESMA-İ MEVSULE

  Vasleden isimler. (Bak: İsm-i mevsule)

• ESMA-İ MÜBHEME

  Tek başına bir mâna ifade etmeyen isimler. Arabcada: (Ellezine) gibi kelimeler esma-i mübhemeden olduğundan onu tayin ve temyiz eden yalnız sılasıdır. Demek bütün kıymet sılasına aittir.

• ESMA-İ ZÂTİYE

  Zâta ait isimler. * Allah'ın zâtına ait isimleri.(Zât-ı Vâcib-ül-Vücud'un bin bir esmasından bir kısmına "Esma-i Zâtiye" denilir ki, her cihetle Zât-ı Akdes'i gösterir. Onun adı ve onun ünvanıdır. "Allah, Ehad, Samed, Vâcib-ül-Vücud" gibi çok esmâ var. Bir kısmına da "Esmâ-i Fiiliye" tâbir edilir ki, çok nevileri var. Meselâ: "Gaffâr, Rezzak, Muhyi, Mümit, Mün'im, Muhsin" R.N.)

• ESMA-İ ZÜRUF

  Gr: Zarf olan isimler. Bir şeyin bir zamanda veya mekânda veya diğer bir şey ile beraber veya ondan evvel veya sonra vuku' bulduğunu ifade eden kelimelerdir. Bunlar Arapçada (maa, kabl, ba'd, ind) gibi kelimelerdir.

• ESMAK

  (Semek. C.) Semekler, balıklar.

• ESMAN

  (Sümn-Semen. C.) Her şeyin pahası, tutarları, semenleri. * Sekizde birler.

• ESMAR

  (Semer. C.) Masallar. Akşam sohbetleri.

• ESMAR

  (Semer. C.) Meyveler, Yemişler.

• ESMAT

  (C.: Sümut) Saçının ve sakalının karası beyazıyla karışıp ikisi beraber olmak.

• ESMA-ÜL HÜSNA

  Allah'ın isimleri. Cenab-ı Hakk'ın güzel isim ve sıfatları. Aşağıdaki fıkrada Esma-i Hüsna'dan bazıları zikrediliyor:(... Hem alâkadar olduğun ve perişaniyetlerinden müteessir olduğun; senin bir nevi hânen ve içindeki mevcudat, senin o hânenin ünsiyetli levazımatı ve sevimli müzeyyenatı hükmünde olan dünyayı ve içindeki mahlukatı kemâl-i hikmet ile tanzim ve tedbir ve terbiye eden Zâtın, Hakîm ismine ve Mürebbi ünvanına senin ruhun ne kadar muhtaç, ne kadar müştak olduğunu dikkat etsen anlarsın. Hem bütün alâkadar olduğun ve zevalleriyle müteellim olduğun insanları, mevtleri hengâmında adem zulümatından kurtarıp şu dünyadan daha güzel bir yerde yerleştiren bir Zâtın Vâris, Bâis isimlerine, "Bâki, Kerim, Muhyi ve Muhsin" ünvanlarına ne kadar ruhun muhtaç olduğunu dikkat etsen anlarsın.Cenab-ı Hakk'ın adl ve hikmet içindeki ism-i Hak ve Rahmânirrahim'in cilvesini görmek istersen, bahar mevsiminde zeminin yüzünde çadırları kurulmuş, muhteşem dört yüzbin milletten mürekkeb nebatat ve hayvanat ordusuna bak ki; bütün o milletler, o taifeler, birbiri içinde oldukları halde, herbirinin libâsı ayrı, erzakı ayrı, silâhı ayrı, tarz-ı hayatı ayrı, talimatı ayrı, terhisatı ayrı oldukları halde ve o hâcâtlarını tedarik edecek iktidarları ve o metâlibi isteyecek dilleri olmadığı halde, daire-i hikmet ve adl içinde, mizan ve intizam ile Hak ve Rahman, Rezzak ve Rahim, Kerim ünvanlarını seyret, gör. Nasıl hiçbirini şaşırmıyarak unutmıyarak, iltibas etmiyerek terbiye ve tedbir ve idare eder...İşte böyle hayret verici muhit bir intizam ve mizan ile yapılan bir işe, başkalarının parmakları karışabilir mi? Vâhid-i Ehad, Hâkim-i Mutlak, Kâdir-i Külli Şey'den başka bu san'ata, bu tedbire, bu rububiyete, bu tedvire hangi şey elini uzatabilir? Hangi sebeb müdahale edebilir? S.)

• ESMER

  Siyaha, karaya çalan kumral renk.

• ESNA

  Daha parlak. En parlak.

• ESNA

  Ara. Aralık. Sıra. Vakit. Zaman. Hengâm.

• ESNA'

  Bülent, yüksek, yüce, ulvi.

• ESNAF

  Sınıflar. Sıralar. Türlüler, menbalar, menşe'ler, asıllar, esaslar.

• ESNAH

  (Sinh. C.) Kökler, menbalar, menşe'ler, asıllar, esaslar.

• ESNA-İ HARB

  Ask: Savaş anı, harb sırası, ceng zamanı, muharebe esnâsı.

• ESNA-İ TESADÜM

  Ask: Çarpışma anı, müsademe zamanı, vuruşma esnası.

• ESNAM

  (Sanem. C.) Putlar. Tapılan heykeller. Suretler. Sanemler.

• ESNAMPEREST

  Puta tapan, putperest.

• ESNAN

  (Sinn. C.) Dişler. * Yaşlar. İnsanın doğduğu andan ölümüne kadar uzvî sîretinde birbirini takibeden muhtelif zamanlar. (Yâni: Tufuliyet, Sabavet, Şebabet, Kühûlet ve Şeyhuhet denilen zamanlar.)

• ESNİYE

  (Senâ. C.) Övmeler. Senâlar. Medhetmeler.

• ESR

  Esir etmek. * Muhkem bağlamak. * Takviye etmek. (Bak: Esir) * Göbeğinde illeti olan.

• ESRA'

  Daha çabuk. Pek çabuk. Çok sür'atli. Çok seri. * (C.: Esâri) Asma filizi. * Başı kırmızı, gövdesi beyaz olup, kum içinde bulunan bir böcek.

• ESRAR

  (Sır. C.) Sırlar. Gizli hikmetler ve mânalar. Bilinmeyen şeyler. * Keyif veren zehir. Uyuşturucu madde. * Elinde ve el ayasında olan hatlar.

• ESRAR-ENGİZ

  f. Esrarlı, gizli, ürperti verici.

• ESRAR-I HAFİYYE

  Gizli ve saklı sırlar.

• ESRAR-I HÜSN Ü ÂN

  Güzelliğin sırları.

• ESRAR-KEŞ

  f. Esrar denen zehiri kullanan kimse. Esrar içen.

• ESREM

  Kırık dişli, dişleri kırılmış veya dökülmüş olan kişi.

• ESRİK

  Sarhoş, mest. * Azgın, kızgın. * Zayıf, hasta, hâlsiz, dermansız, tâkatsiz.