İ Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. İ Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• İHTİLAC

  Seğirtme. * Çarpıntı, çarpma. * Etler gevşeyip büzülme. * Havale nöbeti.

• İHTİLACAT

  (İhtilâc. C.) İhtilaclar, çarpıntılar, seğirtmeler.

• İHTİLACAT-I ASABİYE

  Asabî çarpıntılar.

• İHTİLAF

  (Hulf. den) Anlaşmazlık, uyuşmazlık, karışıklık, ikilik. * Birisinin halifesi olmak.(Eğer denilse: Hadiste $ denilmiş. İhtilaf ise, tarafgirliği iktiza ediyor. Hem tarafgirlik marazı; mazlum avâmı, zâlim havassın şerrinden kurtarıyor. Çünki: Bir kasabanın ve bir köyün havassı ittifak etseler, mazlum avâmı ezerler. Tarafgirlik olsa, mazlum bir tarafa iltica eder, kendisini kurtarır. Hem, tesadüm-ü efkârdan ve tehâlüf-ü ukulden hakikat tamamiyle tezahür eder?Elcevab : Birinci suale deriz ki: Hadisteki ihtilaf ise, müsbet ihtilaftır. Yâni: Herbiri kendi mesleğinin tamir ve revacına sa'yeder. Başkasının tahrip ve ibtaline değil, belki tekmil ve ıslahına çalışır. Amma menfi ihtilaf ise ki; garazkârane, adavetkârane birbirinin tahribine çalışmaktır. Hadisin nazarında merduttur. Çünki birbiriyle boğuşanlar, müsbet hareket edemezler...İkinci suale deriz ki: Tarafgirlik eğer Hak namına olsa, haklılara melce' olabilir. Fakat şimdiki gibi garazkârâne, nefis hesabına olan tarafgirlik, haksızlara melce'dir ki; onlara nokta-i istinad teşkil eder. Çünki garazkârane tarafgirlik eden bir adama şeytan gelse, onun fikrine yardım edip taraftarlık gösterse, o adam o şeytana rahmet okuyacak. Eğer mukabil tarafa melek gibi bir adam gelse, ona hâşâ lânet okuyacak derecede bir haksızlık gösterecek.Üçüncü suale deriz ki : Hak namına, hakikat hesabına olan tesadüm-ü efkâr ise; meksatta ve esasta ittifak ile beraber, vesailde ihtilaf eder. Hakikatın her köşesini izhar edip, hakka ve hakikata hizmet eder. Fakat, tarafgirane ve garazkârane firavunlaşmış nefs-i emmare hesabına hodfuruşluk, şöhretperverane bir tarzdaki tesadüm-ü efkârdan bârika-i hakikat değil, belki fitne ateşleri çıkıyor. Çünki maksatta ittifak lâzım gelirken, öylelerin efkârının Küre-i Arz'da dahi nokta-i telâkisi bulunmaz. Hak namına olmadığı için, nihayetsiz müfritane gider. Kabil-i iltiyam olmayan inşikaklara sebebiyet verir. Hâl-i âlem buna şahittir... M.)

• İHTİLAFAT

  Anlaşmazlıklar, uyuşmazlıklar. İhtilaflar.

• İHTİLAF-DAR

  f. Huk: Mirasçı ile miras bırakanın ayrı ayrı memleketler halkından olması.

• İHTİLAF-I DÂR

  Huk: Mirası bırakan ile vâristen her birinin başka başka ülkeler ahâlisinden olması.

• İHTİLAF-I DİN

  Biri müslim, diğeri gayr-ı müslim olmak gibi ayrı dinde bulunmak. Din ayrılığı miras almağa mânidir. Binaenaleyh gayr-i müslim, müslimin; müslim de gayr-i müslimin mirasına nâil olamaz. Fakat müslim olmayan milletler arasında din ayrılığı miras almağa mani değildir.

• İHTİLAF-I METALİ'

  Güneş, ay gibi gök cisimlerinin ufukta doğdukları yerin farklı oluşu.

• İHTİLAF-I RE'Y

  Fikir ihtilafı, fikirlerin başka başka olması.

• İHTİLAF-I RE'Y-İ ÜMMET

  Ümmetin re'y ayrılığı. Halkın fikirlerinin başka başka olması.

• İHTİLAK

  Huy ve tabiat edinme. * Yalan uydurma.

• İHTİLAK

  Tıraş etme veya edilme.

• İHTİLAKEN

  İhtilak suretiyle, yalan uydurarak.

• İHTİLAKIYYAT

  Yalanlar, aslı olmayan sözler. Uydurma sözler.

• İHTİLAL

  (C.: İhtilalât) Ayaklanma, devlete isyan. Bozukluk, karışıklık. * Şerre çalışmak, düzensizlik.

• İHTİLALAT

  (İhtilâl. C.) Ayaklanmalar, isyan etmeler, ihtilaller.(Bütün ihtilalât ve fesadın aslı ve mâdeni ve bütün ahlâk-ı rezilenin muharrik ve menbaı tek iki kelimedir. O iki kelimenin imtizacından bomba gibi küre-i arz patladı. Ve izdivacından medeni insanlardan canavarlar doğdu.Birinci kelime : "Ben tok olsam, başkası açlıktan ölse bana ne!."İkinci kelime: "İstirahatım için zahmet çek; sen çalış, ben yiyeyim."Merhametsiz nefis-perest olan birinci kelime-i gaddâredir ki, âlem-i insanı zelzeleye getirip kıyameti kopmak üzeredir. Şu kelimenin ırkını kesecek tek bir devası var ki; o da zekâttır ve zekâtın mükemmili olan sadakadır. Ve onun mütemmimi olan karz-ı hasendir.Haris, hodgâm, zalim olan ikinci kelimedir ki, beşerin terakkiyatını öyle sarsıyor ki, herc ü merc ateşine atmak üzeredir. Şu dahiye-i dehyânın tek bir devası var. O da hürmet-i ribadır ve faizin bütün vesailini hayat-ı içtimaiyeden ref' etmektir... Adalet-i Kur'aniye âlem kapısında durup ribaya: "Yasaktır, girmeğe hakkın yoktur" der. Beşer bu emri dinlemedi, büyük bir sille yedi, daha müthişini yemeden dinlemeli!.. M.)

• İHTİLAL-İ NİZAM

  Nizamın bozukluğu.

• İHTİLAL-İ UMÛR

  İşlerin karışıklığı, işlerin bozukluğu.

• İHTİLAM

  Uyurken cenabet olmak, düş azmak. Ergenlik.

• İHTİLAS

  (C.: İhtilasât) Çalma, sirkat, hırsızlık. * Usulca ve elçabukluğu ile aşırma. * Bir çeşit ok atma tavrı.

• İHTİLASAT

  (İhtilas. C.) Hırsızlıklar, çalmalar, sirkatler.

• İHTİLAS-İ VAKT

  İşlerin arasında vakit bulabilme.

• İHTİLASKÂR

  f. Çalan, aşıran, hırsızlık yapan.

• İHTİLASKÂRAN

  (İhtilaskâr. C.) Çalanlar, aşıranlar, ihtilas edenler.

• İHTİLASKÂRANE

  f. Çalıp aşıranlara yakışacak şekilde, hırsızlar gibi.

• İHTİLAT

  Karışmak, karışıp görüşmek.

• İHTİLATGÂH

  f. İhtilat yeri.

• İHTİMA'

  (Himye. den) Perhiz. * Kaçınma, ictinâb etme. * Sığınma, himâyesine girme.

• İHTİMAL

  (Haml. den) Mümkün olma, belki. Olması mümkün görünmek. * Kabul eylemek. * Yükselip götürmek. * İhsana mukabil şükretmek. * Kızma ve hiddetlenmekten dolayı yüzünün rengi değişmek.

• İHTİMALAT

  (İhtimal. C.) İhtimaller. Olması mümkün olan şeyler.

• İHTİMALAT-I BAİDE

  Uzak ihtimaller.

• İHTİMALAT-I KARİBE

  Yakın ihtimaller.

• İHTİMALAT-I KESİRE

  Pek çok ihtimaller.

• İHTİMAL-İ ZATÎ

  (Bak: İmkân-ı zatî)

• İHTİMAM

  Süpürmek, süpürülmek.

• İHTİMAM

  Elem ve kederden uyuyamamak. * Perhizkârlık etmek, riyazette bulunmak.

• İHTİMAM

  Özenmek, fazla dikkat etmek. Gayret ve dikkat etmek.

• İHTİMAM-I BEYT

  Evi süpürme, temizleme.

• İHTİMAR

  (Hamr. dan) Mayalanma, ekşiyip mayalanma.

• İHTİNAC

  Meyletme, bir tarafa yönelme, dönme.

• İHTİNAK

  (Hank. dan) Boğazın sıkılıp tıkanmasından dolayı nefes alamama. Boğulma.

• İHTİNÂK-I RAHM

  Eskiden, rahmin tıkanmasından dolayı olduğu sanılan ve kadınlarda görülen asabî bir hal ve hastalık.

• İHTİNAN

  Sünnet olma.

• İHTİRA'

  Evvelce keşfolunmamış, bilinmeyen bir şeyi keşfetmek. İcad etmek. * Edb: Hiç kimse tarafından kullanılmamış tabirler ve mazmunlar kullanma. (Bak: Delil-i ihtira', İbda')

• İHTİRAB

  Savaşma, muharebe etme.

• İHTİRAÎ

  (C.: İhtiraiyyat) İcad ve ihtira ile alâkalı.

• İHTİRAK

  Yanmak, tutuşmak, yanıp kül olmak. * Koz: Bir gezegenin güneşe yaklaşması.

• İHTİRA'-KERDE

  f. Eşine rastlanmayan keşif. * Yaratılmamış olmak.

• İHTİRAM

  Hürmet olunmak, tazim olunmak, hürmet, saygı.