İ Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

1. Anasayfa
2. Osmanlıca Sözlük
3. İ Harfi İle Başlayan Osmanlıca Kelimeler

• İLHANLILAR

  İlhanlılar hanedanı ve bu hanedanın idare ettiği XIII. asrın sonu ve XIV. asrın ilk yarısında yaşayan bir yakındoğu imparatorluğu.

• İLHAZ

  Yan bakışla bakma.

• İLİK

  t. Elbisenin düğme geçmeye mahsus deliği. * Kemiğin içinde bulunan madde.

• İLİM

  (Bak: İlm)

• İLKA'

  Koymak, bırakmak. Terk etmek. Öne atmak.

• İLKAAT

  Zararlı sözlerle şaşırtmak. * Bırakmalar, terk etmeler.

• İLKAH

  Döllenmek. Döllemek. Gebe bırakmak. Aşılamak. * Tıb: İki ayrı cins hücrenin birleşmesi.

• İLKAHAT

  (İlkah. C.) İlkahlar, döllemeler, gebe bırakmalar.

• İLKAM

  Yutturma, boğazından geçirtme.

• İLKAN

  Çabuk ezberleme.

• İLKBAHAR

  t. Mart, nisan ve mayıs aylarını içine alan mevsim.

• İLKE

  (Bak: Unsur - Umde - Mebde')

• İLKEL

  (Bak: İbtidâi)

• İLKTEŞRİN

  Ekim ayı. Teşrin-i evvel.

• İLL

  Keskinlik veya parlaklık mânasından alınmış olup; feryat, yemin, ahid ve karâbet mânalarına gelir. İbrânice "il", ilâh demek olduğu da söylenmiştir. (E.T.)

• İLLÂ

  (İstisnâ edatıdır) Maadâ, olmadığı suretle, alel-husus, mutlaka, illâ, meğer, aksi hâlde, ne olursa olsun, bâhusus, ancak (gibi mânalara gelir).

• İLLÂHU

  Ancak O. Allah (C.C.)

• İLLE

  (İllet) Esas sebeb. Vesile. * Hastalık, maraz, dert, sakatlık. Mûcib, maksad, gaye.(...Göz ile görünmeyen bir mikrob, bir hayvancık, küçüklüğüyle beraber pek ince ve garib bir makine-i İlâhiyeyi hâvidir. O makina mümkinattan olduğundan vücud ve ademi mütesavidir. İlletsiz vücuda gelmesi muhaldir. O makinenin bir illetten vücuda geldiği zaruridir. İ.İ.)

• İLLE-İ GAİYE

  Elde edilmesi için çalışılan gaye, maksad ve netice. Vazifeye terettüb eden maslahat, fayda, semere, iş.

• İLLE-İ IZTIRARÎ

  Kabul edilmesi mecburi görülen sebeb.

• İLLET-İ TÂMME

  Herhangi bir şeyin var olması için lâzım gelen sebeblerin tamamı. Bu sebebler var olunca neticesinin vücuda gelmesi bizzarure ve bilvücub iktiza eder.

• İLLÎ

  Sebebe ait. Neden ve sebeple alâkalı.

• İLLİYET

  Sebeb ile alâkalı. Esas sebeble alâkadarlık. Sebeb arayış.

• İLLİYYE

  (Ulliyye) En şerefli, yüksek.

• İLLİYYUN

  (İlliyyîn) (Aliyyu. C.) Cennetin en yüksek tabakası. Ahirete giden tam kâmil mü'minlerin yeri. Hafaza meleklerinin divanları ismidir ki, salihlerin amelleri oraya yükseltilir. Ahirette yüksek dereceye, dergâh-ı rızâya en yakın olan derecedir.

• İLLİZYON

  Lât. Cisimleri yanlış idrak etme. Meselâ su borusunu yılan gibi görme.

• İLM

  (İlim) Okumakla veya görmek ve dinlemekle veya ihsan-ı Hak'la elde edilen malumat. Bilmek. İdrak etmek.(İlim, hakikatı bilmekten ibarettir. İlim, marifetten daha umumidir. Marifet, tefekkürle bilmek mânasına olmakla beraber, Cenab-ı Hakk'a nisbeti câiz olmaz. Gerek huzurî olsun (ilm-i İlâhî gibi) ve gerek husulî olsun (ilm-i ibad gibi) ve vech-i dikkat üzere bilmeye de denir. Şuur, fıtnat gibi. İlmin zıddı "cehil"dir. Marifetin zıddı ise "inkâr"dır.) * İlm-i Kelâm'da: İlim; bilmek, idrak etmek sıfatıdır. Cenab-ı Hak ilim sıfatı ile de muttasıftır. O'nun ilmi, mahlukatın ilmi gibi basit ve mahdut olmayıp, bütün kâinatı muhittir. Hiç bir şey onun ilminden gizlenemez ve haricinde kalamaz. Allah'ın ilmi mutlaktır. Allah, Alîm-i Mutlak'tır.İlim mâluma tâbidir. Yani: İlim sıfatı varlıkları icad etmez ve hâdiseleri meydana getirmez. Belki, varlıkları ve hâdiseleri bilmekle ilim olur.Cenab-ı Hak ilmi ile, olmuş ve olacak herşeyi ezelî ve ebedî olarak bilir. Böylece o eşya, ilm-i İlâhîde bilinmesiyle vücud-u ilmîye mazhardır. Fakat maddî vücutlarının icadı, kudret-i İlâhiyeye istinad eder. Yani mahlukatın maddî vücudunu ilim icad etmez, kudret icad eder. Bu itibarla malumun yani mahlukun icadı, ilme değil, kudrete tâbidir. (Bak: İrfan, Ulum)

• İLMA

  Çalma, hırsızlama, sirkat.

• İLMA'

  Parlatma. * İşaret etme.

• İLMAH

  Hemen gösterip çabucak yok etme. * Bir şeyi parlatma. * Güzel simalı bir kadın veya kız, yüzünü gösterip hemen çekilme.

• İLMAM

  İki şey birbirine yaklaşma. * Küçük günah işleme.

• İLMÎ

  İlimle, bilgi ile alâkalı. İlme ait ve müteallik. Câhilce ve tetkiksizce olmayan.

• İLM-İ ÂDÂB

  Yemek, içmek, yatıp kalkmak, giyinmek, sefer gibi hâllere dair hadisler için, ilm-i hadis istılâhında kullanılan tâbirdir.

• İLM-İ AHBÂR

  (Bak: İlm-i hadis)

• İLM-İ AHLÂK

  Ahlâk bilgisi.

• İLM-İ AHVÂL-İ CEVV

  Meteoroloji.

• İLM-İ ARZ

  (İlm-ül arz) Yer bilimi. Jeoloji.

• İLM-İ ÂSÂR

  (Bak: İlm-i hadis)

• İLM-İ BEDEN

  (İlm-ül ebdân) Hekimlik bilgisi, tabâbet.

• İLM-İ BEDİ'

  İlm-i beyânın üç bölümünden üçüncü bölümüdür ki, bediiyat da denir. Muktezâ-yı hâle uygun bir kelâmın lâfız ve mânâ bakımından daha da güzelleştirilmesinin kaidelerinden bahseder. Bu kaidelere Edebî San'atlar da denir.Her şeyin güzellik cihetlerinden bilhassa Arabi terkiblerden bahseder, kelâmın güzelliğini ve muktezâ-yı hâle mutabakatını ve vuzuh-u delâletini işitmeğe ve ruha mülâyim ve hoş gelecek surette intisak, insicam, tertib ve intizamını bildiren usul ve kaidelerin ilmidir. Cemi olarak hepsine ulum-u bedi'a dendiği gibi, İlm-i bedi' diye de söylenir. İki kısma ayrılır.1- Muhassınât-ı mâneviye : Kelâmın mânâsına ait san'atlar. Tevriye, hüsn-ü ta'lil, üslub-u hakim..gibi.2- Muhassınât-ı lâfziyye : Kelâmın lâfzına ait san'atlar. Seci', cinas gibi. (Bak: Bedi')

• İLM-İ BELÂGAT

  Edb: Güzel söz söyleme veya yazmayı öğreten ilim. Edebiyatın bir şubesi.

• İLM-İ BEYAN

  Belâgat ilminin, yâni edebiyatın, hakikat, teşbih, istiâre, mecaz, kinaye kısımlarından bahseden ilim dalıdır.

• İLM-İ CİFİR

  Harflerin sayı değerlerinden mânâ çıkararak elde edilen ilim. (Bak: Ebced)

• İLM-İ FİTEN

  Asr-ı saadetten sonra zuhur eden hâdiselere, fitnelere dâir olan hadis-i şeriflere, ehl-i hadis ıstılahında İlm-i Fiten denilmektedir.

• İLM-İ HADİS

  (İlm-i Rivayet - İlm-i Ahbâr - İlm-i Âsâr) Resulüllah'ın (A.S.M.) akvâli (sözleri), ef'ali ve hallerine dâir ilimdir. Ehl-i hadis ıstılahında; tarihe ve siyere dâir hadis-i şeriflere bazan İlm-i Hadis-ül Halk, bazan da Sîre (Sîret) tabir edilir. (Bak: Hadis)

• İLM-İ HÂL

  İbadet usullerini, din kaidelerini bildiren kitap.

• İLM-İ HESAB

  Hesap bilgisi, aritmetik, matematik.

• İLM-İ HEY'ET

  Gökler ve yıldızlar ilmi. Astronomi.

• İLM-İ HURUF

  Gr: Harflerden mâna çıkarıp tefsir etmek ilmi. (Ebced hesabında olduğu gibi)

• İLM-İ İCTİMAÎ

  İçtimaî hayat ilmi. Toplu yaşayış ve cemiyet bilgisi. Sosyoloji.